Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ένας από τους πιο συχνούς καρκίνους παγκοσμίως και συγκεκριμένα είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος παγκοσμίως και στα δύο φύλα και ο πρώτος σε θνησιμότητα και στα δύο φύλα στο δυτικό κόσμο. Τα 2/3 των νέων περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα είναι σε ηλικία άνω των 65 ετών.
Η συχνότερη αιτία για την πρόκληση καρκίνου του πνεύμονα είναι το κάπνισμα (κατά βάση το ενεργητικό κάπνισμα). Άλλες αιτίες μπορεί να είναι το παθητικό κάπνισμα, η έκθεση σε βαρέα μέταλλα και διάφοροι ατμοσφαιρικοί ρύποι, βέβαια σε πολύ μικρότερα ποσοστά.
Υπάρχουν δυο μεγάλες κατηγορίες καρκίνων του πνεύμονα, ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα και ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα. Στους μη μικροκυτταρικούς καρκίνους του πνεύμονα έχουμε τις εξής υποκατηγορίες τα αδενοκαρκινώματα, τα πλακώδη καρκινώματα και τα καρκινώματα των μεγάλων κυττάρων.
Το 87% των περιπτώσεων αφορούν μη μικροκυτταρικούς καρκίνους του πνεύμονα και μόλις το 13% των περιπτώσεων αφορούν μικροκυτταρικούς καρκίνους του πνεύμονα. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε μια πιο αργή εξέλιξη της νόσου σε αντίθεση με τις περιπτώσεις μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα όπου η εξέλιξη είναι πιο ραγδαία και απαιτείται μια πιο άμεση αντιμετώπιση.
Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα διαγιγνώσκονται λόγω της εμφάνισης συμπτωμάτων όπως δύσπνοια, βήχας, κακουχία ή αιμόπτυση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει πόνος ή βράχνος φωνής σαν πρώτο σύμπτωμα. Πιο σπάνια μπορεί να έχουμε την εμφάνιση κάποιων άτυπων συμπτωμάτων όπως ο πόνος στα γόνατα, η παρουσία συμπτωμάτων από το ΚΝΣ (σύγχυση, επιθετική συμπεριφορά), συμπτώματα από το δέρμα ή ακόμα και πτώση του αιματοκρίτη ή των αιμοπεταλίων. Αυτά τα τελευταία συμπτώματα εμφανίζονται στο πλαίσιο των λεγόμενων παρανεοπλασματικών συνδρόμων. Στα παρανεοπλασματικά σύνδρομα δεν έχουμε αποικισμό των οργάνων που αναφέρονται από καρκινικά κύτταρα άλλα εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων λόγω της παρουσίας του καρκίνου του πνεύμονα. Οι πιο συχνές θέσεις μεταστάσεων του καρκίνου του πνεύμονα είναι το ήπαρ(συκώτι), ο εγκέφαλος, τα οστά και οι λεμφαδένες.
Τα πιο αισιόδοξα νέα προέρχονται από την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα και συγκεκριμένα από τις θεραπευτικές εξελίξεις σε αυτό τον τύπο του καρκίνου, οι οποίες τα τελευταία χρόνια είναι πραγματικά εντυπωσιακές. Στην θεραπευτική φαρέτρα για την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα περιλαμβάνονται πολλά όπλα ξεκινώντας από το χειρουργείο, την ακτινοθεραπεία και υπερθεματίζοντας με τη συστηματική θεραπεία. Στη συστηματική θεραπεία περιλαμβάνονται η κλασική χημειοθεραπεία, η ανοσοθεραπεία και οι λεγόμενοι στοχευτικοί παράγοντες.
Στα στάδια όπου η νόσος είναι τοπικά περιορισμένη στις θεραπευτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνονται κατά βάση το χειρουργείο και η χημειοθεραπεία, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται και η παρέμβαση της ακτινοθεραπείας.
Σε περιπτώσεις τοπικά προχωρημένης νόσου η θεραπεία κατά κύριο λόγο περιλαμβάνει συνδυασμό ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας ακολουθούμενη από ανοσοθεραπεία. Σε κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις ίσως έχει θέση και το χειρουργείο.
Σε περιπτώσεις όπου η νόσος είναι μεταστατική, θέση έχει μόνο η συστηματική θεραπεία και σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις η ακτινοθεραπεία(π.χ. ακτινοβόληση οστικών μεταστάσεων λόγω πόνου). Σε περιπτώσεις μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα θέση έχει η ανοσοθεραπεία και η χημειοθεραπεία. Σε περιπτώσεις μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα πέραν της χημειοθεραπείας και της ανοσοθεραπείας υπάρχει μια μικρή ομάδα ασθενών που μπορεί να φέρουν κάποιες μεταλλάξεις τις λεγόμενες οδηγές μεταλλάξεις, οι οποίες αν υπάρχουν μπορούν να στοχευθούν με ειδικά φάρμακα. Για αυτό σε όλους τους ασθενείς με μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα πριν την έναρξη των θεραπευτικών χειρισμών θα πρέπει να γίνεται διερεύνηση για την τυχόν ύπαρξη οδηγών μεταλλάξεων, οι οποίες μπορούν να στοχευθούν με συγκεκριμένους στοχευτικούς παράγοντες, προσφέροντας εντυπωσιακά αποτελέσματα όσον αφορά την επιβίωση των ασθενών.
Αν μη τι άλλο τα τελευταία χρόνια μια από τις πιο εντυπωσιακές εξελίξεις στην ογκολογία αφορά την είσοδο της ανοσοθεραπείας στον χάρτη των διαθέσιμων θεραπευτικών επιλογών. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα καρκίνων, στους οποίους έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια ο χάρτης της αντιμετώπισης τους είναι και ο καρκίνος του πνεύμονα. Ιδίως σε ασθενείς με προχωρημένη νόσο η θέση της ανοσοθεραπείας ως πρώτης γραμμής θεραπεία μόνη της ή σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία αποτελεί πλέον το νέο standardofcareστον τρόπο αντιμετώπισης του καρκίνου του πνεύμονα.
Αυτός ο χάρτης άλλαξε λόγω κλινικών μελετών που έδειξαν σημαντικό όφελος για τους ασθενείς τόσο όσον αφορά την επιβίωση όσο και το διάστημα ελεύθερο νόσου είτε μέσω λήψης της ανοσοθεραπείας ως μονοθεραπείας είτε σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία.
Όλα αυτά βέβαια ανοίγουν ένα μεγάλο παράθυρο αισιοδοξίας για τους ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα, για τους οποίους η πρόγνωση μέχρι και πριν λίγα χρόνια δεν ήταν η καλύτερη.
Νικόλαος Μητσιμπόνας
Παθολόγος – Ογκολόγος, MD
Θεράπων Ιατρός Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ/Συνεργάτης ΔΘΚΑ ΥΓΕΙΑ
Ειδ. Hämatologie und Onkologie Marien Hospital Düsseldorf, Akademisches Lehrkrankenhaus Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf, Germany
Clinical Fellow The Cristie Hospital, NHS Foundation, Manchester, UK
Συγγραφέας ESMO Patient Guide on Survivorship
